Μόσλεϊ, Χένρι Γκουέν-Τζέφρι

(Henry Gwyn Geffreys Moseley, Γουέιμαουθ, Ντόρσετ 1887 – Καλλίπολη 1915). Άγγλος χημικός. Σπούδασε στα πανεπιστήμια του Ίτον και της Οξφόρδης, απ’ όπου έλαβε και το δίπλωμά του το 1910. Εργάστηκε αρχικά με τον Έρνεστ Ράδερφορντ και στη συνέχεια με τον Τζον Χάρλεϊ στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, ενώ το 1914 αναγκάστηκε να διακόψει την ενασχόλησή του με την έρευνα για να συμμετάσχει στον πόλεμο. Σκοτώθηκε στη διάρκεια κάποιας μάχης, σε ηλικία μόλις 28 ετών, έχοντας, ωστόσο, συνεισφέρει ουσιαστικά στην πρόοδο της χημείας. Το βασικό έργο, στο οποίο αφοσιώθηκε ο M., αφορούσε τη μελέτη των φασμάτων των ακτινών X που εκπέμπονται από τα στοιχεία. Ήταν ήδη γνωστό ότι οι ακτίνες X, που εκπέμπονται από την αντικάθοδο σε έναν σωλήνα Κρουξ διαφοροποιούνται, ανάλογα με τον τύπο του μετάλλου από τον οποίο έχει κατασκευαστεί η αντικάθοδος. Ο Μ. κατόρθωσε να αναλύσει τις ακτίνες X από διαφορετικά στοιχεία, τα οποία χρησιμοποίησε διαδοχικά ως αντικαθόδους. Η εξέταση των σχετικών δεδομένων, μέσω πολυάριθμων πειραμάτων, τον οδήγησε στην παρατήρηση ότι οι συχνότητες των ακτίνων, που εξέπεμπε κάθε στοιχείο, διέφεραν ανάλογα με τον ατομικό αριθμό αυτού του στοιχείου, ο οποίος προέκυπτε από τον πίνακα των στοιχείων του Μεντελέγεφ. Η συγκεκριμένη παρατήρηση έφερε τον Μ. αντιμέτωπο με τη σκέψη ότι ο ατομικός αριθμός έπρεπε να εκφράζει μια φυσική ιδιότητα του στοιχείου, ιδιότητα – που όπως ανακάλυψε αποκλειστικά ο Μ.– αντιστοιχούσε προς το ηλεκτρικό φορτίο του πυρήνα. Ο νόμος του M., που φέρει το όνομά του, μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: η τετραγωνική ρίζα της συχνότητας των εκπεμπόμενων ακτίνων ενός στοιχείου, που χρησιμοποιείται ως αντικάθοδος σε έναν σωλήνα Κρουξ, αναλογεί με τον ατομικό αριθμό ελαττωμένο κατά μία σταθερά. Η εργασία του Μ. προσέφερε μια θαυμαστή επαλήθευση του νόμου της περιοδικότητας των στοιχείων του Μεντελέγεφ και διευκρίνισε τις φαινομενικές ασάφειες για το κατά πόσο κάθε στοιχείο, με βάση τον ατομικό του αριθμό, κατέχει στο περιοδικό σύστημα μια θέση απόλυτα αντίστοιχη με τις χημικές ιδιότητές του. Με τον νόμο του Μ. κατέστη δυνατή η παρεμβολή των στοιχείων των σπάνιων γαιών στο περιοδικό σύστημα, στις θέσεις από 57 έως 71, καθώς και η πιστοποίηση μερικών στοιχείων που έλειπαν, από τη μελέτη της συχνότητας των ακτίνων, που εξέπεμπαν τα γειτονικά τους στοιχεία.